Բարդ նախադասություն

348. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Յուրաքանչյուր նախադասության մեջ քանի՞ ստորոգյալ կա:

Ա. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր համարվում:
1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին:
Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը:
Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում:
Բ. Հին ժամանակներում առագաստանավը շատ կարևոր փոխադրամիջոց էր համարվում, իսկ այսօր նա միայն սպորտում է գործածվում:
1862 թվականին առագաստանավերով մրցելու կանոններ մշակվեցին, իսկ դրանից առաջ մրցող մարզիկներն ուղղակի պայմանավորվում էին:
Նրան շատ է հետաքրքրում առագաստանավային սպորտը, որը հրապուրում է ծովի, երկնքի ու համարձակության բոլոր սիրահարներին:
Արդեն տասնվեցերորդ դարում գեղասահքի սիրահարներ կային Հոլանդիայում, որտեղ մշակվել է այսօրվա գեղասահքի տեխնիկան:

Ա․ խմբում պարզ նախադասություններ են, ունեն մեկ ստորոգյալ, իսկ Բ․ խմբում բարդ նախադասություններ են, ունեն երկու ստորոգյալ։

349. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Առաջադրանքը հնարավո՞ր է կատարել՝ առանց ստորոգյալ ավելացնելու:

Աքլորներն իրար բզկտում էին, որովհետև սոված էին։
Սարսափելի փոթորկից նավը շուռ կգար, եթե նավավարը այն ժամանկին չկանգնեցներ։
Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, ուրեմն քնի ժամն է։
Փողոցում երեխաներից բացի մարդ չկար, իսկ նրանք արդեն քնած էին։
Քանդակագործը գիշեր ու զօր աշխատում էր, երբ նրան շտապ գումար էր անհրաժեշտ։
Լավ եղանակին այնտ

եղ էի տանում շնիկիս, որ միասին զբոսնենք։

350. Ա ևԲ խմբերի նախադասությունները համեմատի՛ր: Ի՞նչ տարբերություն կա:

Ա. Քամին կամակոր տարերք է: Մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է: Նա անդուլ աշխատում է փոխել Երկրի դեմքը:
Այնտեղ չոր ու մերկ հող կա: Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում:
Բ. Քամին կամակոր տարերք է, բայց մարդիկ նրա էներգիան էլ են օգտագործում:
Բնության քանդակագործներից մեկն էլ քամին է, որը անդուլ աշխատում է փոխել Երկրի դեմքը:
Քամին փոշու զանգվածներ է օդ հանում այնտեղ, որտեղ չոր ու մերկ հող կա:
Ա․ խմբում պարզ նախադասություներ են, Բ․ խմբում շախկապներ ունեցող բարդ նախադասություններ են։

351. Ինքդ անուններ գտի՛ր և տրված նախադասությունը լրացրո՛ւ:

Նախորդ վարժության Ա խմբում պարզ նախադասություններ են, որովհետև ունեն մեկ ստորոգյալ: Բ խմբում բարդ նախադասություններ են, որովհետև ունեն երկու ստորոգյալ:

352. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Գտի՛ր ստացված նախադասությունների արտահայտած մտքերի տարբերության պատճառը:

Նա ամեն առավոտ վազում է, որ նիհարի:
Նա ամեն առավոտ վազում է, որպեսզի էներգիա ունենա:
Նա ամեն առավոտ վազում է, չնայած նա ալարկոտ է:
Նա ամեն առավոտ վազում է, իսկ ես քնում եմ:
Նա ամեն առավոտ չի վազում, այլ ինձ պես քնում է:

353. Նախադասություններն ավարտի՛ր: Ինչո՞վ են տարբերվում ավարտները:

Մի մարդ շուկայից ոչ թե ձեռնասուն կաքավ գնեց, այլ ……
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որպեսզի …..
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որովհետև ……
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որը …..
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, որին ……
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաքավ գնեց, երբ ……
Մի մարդ շուկայից ձեռնասուն կաք

Քրդեր, ազգ, որի մայրենի լեզուն համարվում է քրդերենը։ Այժմ նրանց թիվը աշխարհում կազմում է ավելի քան 38.000.000։ Բնակվում է գլխավորապես Թուրքիայում (20.5 մլն.), Իրանում (6.8 մլն.), Իրաքում (6.2 մլն.), Սիրիայում (3.0 մլն.) և մի քանի այլ երկրներում։

Չնայած քրդերը Մերձավոր Արևելքում բնակվում են հնագույն ժամանակներից, սակայն նրանք հազարամյակներ շարունակ պետականություն չեն ունեցել: Քրդական ազգայնական շարժումն՝ ուղղված անկախ քրդական պետության ստեղծմանը, ձևավորվել է 20-րդ դարի սկզբին: Քրդերը 20-րդ դարի ընթացքում մի քանի ապստամբություն են կազմակերպել: Նրանց նույնիսկ հաջողվել է Իրանում 1946 թվականին հիմնել Մեհրբանի Հանրապետությունը, որ սակայն շատ կարճ կյանք ունեցավ:Քուրդ ազգայնականներն ավելի ակտիվ գործել են հիմնականում Թուրքիայում և Իրաքում:

Подберите и запишите как можно больше слов, которые показывают, каковы эти предметы по размеру, по форме, по цвету, по запаху, по вкусу.

Образец: яблоко (какое?) большое, маленькое, красное, румяное, круглое, сладкое, вкусное, кислое.

арбуз (какой?) 
большое,

мороженое (какое?)
маленькое

ягода (какая?)
маленькое,

цветы (какие?)
красное

2.Составьте словосочетания.

Синий трактор дорогой Эрик          добрый человек

Синяя туфля дорогая вилка добрая собака

Синее рози   дорогое имущества         доброе сердце

Синие пришелци   дорогие люди         добрые строители

3.Прочитайте начало текста. Продолжите его, используя данные ниже слова.

В день рождения Мише подарили аквариум с рыбкой. Рыбка была очень красивая, маленкая однажди я пашоль в школу и привйол с собой рибку.

4.Соедините слова.

Хвост 1                          2 золотистые

Глаза 2                        3  нежное

Плавники  3                1 оранжево-красные

Чешуя    4                     5 прозрачный

Брюшко         5            4 блестящая

5.Вставь нужные слова.

В лесу ещё полно снега, (она, оно, он) спрятался под кустами и деревьями. Солнцу трудно достать (её, его) там. В поле давно зеленеет рожь, а лес всё стоит голый. Но уже было (в ней, в нём) весело. Налетело много разных птиц. Все (он, она, они) летали между деревьями. Солнце теперь вставало рано, ложилось поздно, (они, оно, она) так грело, что жить стало легко.

Կոչական

341. Նախադասության րնդգծված բառերը հանի՛ր: Ի՞նչ է փոխվում (նախադասության արտահայտած միտք, ինչ-որ տեղեկություն, բառերի դասավորություն, այլ բառեր և այլն): Ի՞նչ կանվանես ընդգծված բառերը:

Դավի՛թ շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝ Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
Այդ օրվանից մինչև այսօր, երեխանե՛ր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին, ֆուտբոլի՛ստ:
Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, Վահե՛, 1937 թվականին են առաջին անգամ համարներ գրել:
Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները, Սամվե՛լ:
Համարները, փոքրի՛կ, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ կողմնորոշվեն:

շախմատի առաջին գիրքը տասնհինգերորդ դարում է գրվել՝ Իսպանիայի թագաժառանգի համար:
Այդ օրվանից մինչև այսօր, շախմատի բազմաթիվ գրքեր են հրատարակվել (ավելի քան հիսուն հազար անուն):
Դու ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին:
Ֆուտբոլիստների շապիկների վրա, 1937 թվականին են առաջին անգամ համարներ գրել:
Ֆուտբոլիստներին պե՞տք են այդ համարները:
Համարները, գրում են, որ հանդիսատեսներն ավելի լավ կողմնորոշվեն:
Կոչական, որ հանում ենք անհայտե թե ում է դիմում, իսկ կոչականով հասկանում ենք թե ում է գրում։

342. Նախադասության ընդգծված բառերն ի՞նչ են ցույց տալիս: Նախադասությունների կետադրությանն ուշադրություն դարձրո՛ւ և փորձի՛ր բացատրել:

Եղիշե՛, այդ նամակն ինձ կտա՞ս կարդալու:
Հասմի՛կ, այս երկտողից.բացի ուրիշ բան չի՞ գրել:
Պետք է արտասանե՞ս, Նվա՛րդ:
Ո՞ւմ ես փնտրում այդպես, Արսե՛ն:
Գնանք, Խորե՛ն, քեզ ծանոթացնեմ Չարենցի հետ:
Բանաստեղծությունդ, սիրելի՛ս, անհաջող է ստացվել:
Կոչական ցույց է տալիս, որ կոնկրետ մարդուն է դիմում, իսկ կեդադրած է շեշտով և ստորետով։

343. Ընդգծված բառերը կոչականներ են: Այդ անունը բացատրի՛ր:

Կոչական դիմում են կոկրետ ինչոր մեկին։

344. Կետերի փոխարեն կոչականներ գրի՛ր:

Սամվել, դինոզավրերն ինչո՞ւ են ոչնչացել:
Էրիկ, դու քայլող մեքենա տեսե՞լ ես:
Նա իսկապե՞ս իր բնակարանը գազանանոցի է վերածել, Մարի:
Մարդն ինչքա՞ն ժամանակ կարող է դիմանալ առանց խմելու, Էդուարդ:
Գիտե՞ս, Հարութ, ռոբոտներին էլ է օդ պետք:
Ի՜նչ ասես չես մտածի, Աննա հիմա էլ որոշել ես նոր տեսակի ծաղի՞կ աճեցնել:

345. Ա և Բ խմբերի նախադասություններում ընդգծված կոչականները համեմատի՛ր և տարբերությունների մասին գրի՛ր:

           Ա. Եղբա՛յր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Բ. Ա՛յ եղբայր, էսպես էլ բա՞ն կլինի:
            Ա. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, փիլիսոփա՛:
            Բ. Եվ դու խուսափո՞ւմ ես հարցի պատասխանը փնտրելուց, իմսատո՛ւն    փիլիսոփա:
            Ա. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, գյուտարա՛ր, ավտոտնակ էլ          պետք չէր լինի:
            Բ. Լավ կլիներ, չէ՞, որ փչովի մեքենա ունենայինք, պարո՛ն գյուտարար, ավտոտնակ էլ պետք չէր լինի:
Ա նախադասության մեջ սովորական կոչական է իսկ Բ նախադասության մեջ ինչպիսի կոչական։

346. Ընդգծված կոչականները բառակապակցություններ դարձրո՛ւ (լրացումներ ավելացրո՛ւ) և փոխի՛ր շեշտի տեղը:

Օրինակ՝
Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, Անահի՛տ: – Կարծես թե արդեն ամեն ինչ հասկանալի է, բարի՛ Անահիտ:

Տղա՛, քեզ թվում է ֆուտբոլի մասին ամեն ինչ գիտե՞ս:

Քեզ թվում է ամեն ինչ գիտե՞ս ֆուտբոլի մասին, խելացի՛ տղա։
Փոքրի՛կ, լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է:
Լեզուներ սովորելը շատ հետաքրքիր է, հետաքրքրքսե՛ր փոքրիկ։
Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, նկարի՛չ:
 Ինձ այս նկարի ստեղծման մասին կպատմե՞ս, բարի՛ նկարիչ:
Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ, հովի՛վ.
 Շանդ պահի՛ր,. որ մոտ գամ, լա՛վ հովիվ.
Գիտե՞ս, ճամփո՛րդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:

Գիտե՞ս խեացի՛ ճամփորդ, այդ կողմով գնալ չարժե, ոչ մի հետաքրքիր բան չկա:
Իզուր չէիք եկել, երեխանե՛ր, երեկոն լավ անցավ:

Իզուր չէիք եկել, վա՛տ երեխաներ, երեկոն լավ անցավ:

347 Նախադասություններ կազմի՛ր՝ տրված բառերն ու բառակապակցությունները գործածելով որպես կոչականներ:

Բարի՛ մարդիկ, հարգելի՛ ծնողներ, ի՛մ հեռատես ընկեր, անտառի՛ ծառեր, ա՛յ կամակոր աղջիկ:
Բարի՛ մարդիկ, խնդրում եմ ներկա լինեք Ծիծեռնակաբերդում։

Հարգելի՛ ծնողներ, խնդրում եմ գալ ծնողական ժողովի։

Ի՛մ հեռատես ընկեր, չմոռանաս, որ 3 օրից մենք գնալու ենք ֆուտբոլ խաղալու։

Անտառի՛ ծառեր, ինչու դուք աշնանը չեք ծաղկում։

Ա՛յ կամակոր աղջիկ, հերիք է լացես խաղալիքի համար։

Ուշադիր կարդա ընդգծիր այն հատվածները, որոնք արդեն դու գիտեիր, չմացածդ սովորիր։Նախադասությունն արտահայտվում է բառով կամ բառերի կապակցությամբ և ավարտուն միտք է հաղորդում: Նախադասությունն ավարտվում է վերջակետով:
Նախադասության գլխավոր անդամներն են ենթական և ստորոգյալը: Ենթական պատասխանում է ո՞վ, ովքե՞ր, ի՞նչ(ը), ինչե՞ր(ը) հարցերին: Դա այն առարկան է, որին ստորոգյալի միջոցով որևէ հատկանիշ է վերագրվում: Ստորոգյալը ցույց է տալիս հատկանիշ և այն վերագրում (ստորոգում) է ենթակային: Պատասխանում է ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ի՞նչ արեց, ի՞նչ եղավ, ո՞վ է, ի՞նչ է ինչպիսի՞ն է և նման այլ հարցերի:
Պարզ համառոտ նախադասությունը կազմված է միայն գլխավոր անդամից կամ անդամներից:
Պարզ ընդարձակ նախադասությունը կազմված է գլխավոր անդամներից (անդամից) և նրանց միտքը լրացնող այլ անդամներից (լրացումներից):
Նախադասության բազմակի անդամները (նույն անդամի հետ կապված, նույն հարցին պատասխանող անդամները) իրարից տրոհվում են ստորակետով, իրար միանում են ու, և, կամ, նաև, և՛… և՛, թե՛… թե՛, կա՛մ… կա՛մ, ո՛չ… ո՛չ և նման բառերով (շաղկապներով):
Կոչականը այն անձը կամ առարկան է, որին դիմում է խոսողը: Կոչականի վրա դրվում է շեշտ: Եթե կոչականը լրացում ունի, շեշտն անցնում է լրացման վրա: Կոչականն իր լրացումներով նախադասության մյուս անդամներից տրոհվում է ստորակետով:

18-04-2024

Ես կարդում եմ Մարի Կյուրի «Լույսի շողը՝ խավարում» գիրքը։ Երկրորդ գլխում Մարիան վերադառնում է Վարշավա և ընդունվում է համալսարան։ Մարիան գումար վաստակելու նպատակով սկսում է դասավանդել։ Նա չի հասկանում իր աշակերտների, չի հասկանում նրանց ծուլության ու անտարբերության պատճառները։

Այնուհետև Մարիան աշխատանքի է անցնում որպես տնային ուսուցչուհի։ Հինգ տարի աշխատելուց հետո վերջապես մեկնում է Փարիզ, քրոջ մոտ ապրելու և սովորելու։ Նա իր երազանքի կատարմանը վաղուց էր սպասում։ Մարիայի մտորումները՝
«Երկու միգուցե երեք տարուց կվերադառնամ Վարշավա, որտեղ կխնամեմ հայրիկին և կդասավանդեմ լեհ երեխաներին»։
Դեպի Փարիզ, դեպի ազատություն և ուսում, դեպի լույսի շողը՝ խավարում։

25-04-2024

Առաջադրանքներ

1․ Ինչո՞ւ էր Չալանկը ամռան օրերին տանջվում ճանճերից։
Չալանկը ամռան օրերին տանջվում ճանճերից, որովհետև փոքրուց նրա ականջներն ու պոչը կտրել էին։
2․ Փորձիր հիշել շան հետ կապված որևէ հետաքրքիր պատմություն և համառոտ գրել դա։
Մեր կամուջի մոտ կա մի շուն նա պաշպանում է տարածքը, երեխաների ու մեծերի վրա չի հաչում։ Մեք մեր կողքի խանութում ունենք մի շուն նրան աշխատողներ պահում են և կերակրում են, իսկ նա պաշտպանում է տարացք։
3․ Բնութագրեք պատմվածքի շանը, խոսքը հիմնավորիր տեքստից հատվածներով։

Չալանկը զգայուն ու խելացի շուն էր։
Չալանկը ընդօրինակում էր մեզ. ինչ վերաբերմունք մենք ունեինք դեպի մարդիկ, նույնն ուներ և նա։ Մենք մուրացկաններին խղճում էինք, և Չալանկը չէր հալածում նրանց:

4․ Տեքստից դուրս գրեք անձնանիշ և իրանիշ 5-ական գոյականներ, դրանք դրեք գործիական հոլովով։
Անձնանիշ — Հայր — հորով, մայր — մորով, մուրացկան — մուրացկանով, բարեկամ — բարեկամով, մարդ — մարդով։
Իրանիշ -Ճրագ-Ճրագով,կտոր–կտորով, պատ- պատով, ծառ- ծառով, ձյուն-ձյունով։
5․ Տեքստում գտեք 1-ին, 2-րդ և 3-րդ դեմքով գործածված եզակի թվով դերանուններ, դրանք դարձրեք հոգնակի։

Ես — մենք
Դու — դուք
Նա — նրանք

334. Ինչպիսի՞ նախադասություններ են տրվածները: Դրանք ընդարձակի՛ր, դարձրո՛ւ յոթ–ութ բառանի:

Համեմատաբար փոքր երկիրը արագ պտտվում է մեծ Արեգակի շուրջ:
Մեր ուսուցիչը ասում է մենք գրատախտակի գարծ Հասկանում ենք:
Նոր ծանոթացաց ընկերները իրենց մեքենայով հեռանում են:
Հայրիկ դու ավտոբուսի մեջ Մոռացել ես մի կարևոր իր:
Ես իմ մայրիկին ուզածով մի հատ գին գտա որ առնենք իր:

335. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր երկուական բառով:

Փորձենք ուտել:
Աղջիկները կպատմեն իրենց մասին:
Մեծերը կլսեն,որ մենք դաս ենք անում:
Կընտրեք նախագահին:
Ճամփորդը վերադարձավ իր տնից:

336. Նախադասությունները պատճենիր և դրանցում սևացրու այն բառերը, որոնք պատասխանում են փակագծում նշված հարցերին։

Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞)
Փաթեթում բամբուկե փորագրված գավազան էր, փոքրիկ, ասեղնագործ թասակ և սև ու դեղին թիկնոց, որի լայն օձիքի վրա ապշեցուցիչ գեղեցիկ նախշեր էին գործված: (ինչպիսի՞)
Մեզնից ոչ հեռու կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ նրա կատարին հաստ օղակով կախված լիանայի վրա մի թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)
Բեռնատարները առավոտյան պետք է շարժվեր գործարանից: (ե՞րբ)
Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ: (ե՞րբ)
Այդ ընթացքում ծառի գագաթին բարձրացած որսորդը երկար պարաններով երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (որտե՞ղ)
Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: ( ի՞նչը)

Կարդա տեքստը և հիշիր

Նախադասության գլխավոր անդամներ են համարվում ենթական և ստորոգյալը, որոնք արտահայտում են նախադասության հիմնական ասելիքը, մյուս անդամները կոչվում են երկրորդական անդամներ կամ լրացումներ։ Լրացումները կարող են լինել ենթակայի լրացումներ և ստորոգյալի լրացումներ։ Այն նախադասությունը, որը կազմված է միայն մեկ ենթակայից և ստորոգյալից, կոչվում է պարզ համառոտ նախադասություն, եթե գլխավոր անդամներից բացի նախադասության մեջ կան երկրորդական անդամներ, ապա այդ նախադասությունը կոչվում է պարզ ընդարձակ նախադասություն։ Եթե նախադասության կազմում կա մեկից ավել ստորոգյալ, ապա նախադասությունը կոչվում է պարզ ընդարձակ նախադասություն։ Եթե նախադասության կազմում կա մեկից ավել ստորոգյալ, ապա նախադասությունը բարդ  է։

1.Прочитайте. Выделенные слова выпишите, поставьте вопросы к словам.

По полянке течёт шумный ручеёк. В траве скрипят кузнечики. Здесь много пёстрых цветов. На цветах работают пчёлы. Густо разрослась дикая смородина. В смородине стоит кудрявая берёза. А на берёзе свила гнездо птичка.

Хорошо летом! Холодной зимой мы часто вспоминаем о лете.

2.Впишите окончания.

Старик-охотник жил в лесной избушк…..       .

Птичка сидела на моей ладошк…..    и не улетала.

Девочки плескались в речк…..  .

В воздух…..        стоит тишина.

Старик жил на озер…..       уже много лет.

Белка выскочила из клетк….. и в два прыжка очутилась на дерев…..        .

У большого камн…..  грелась на солнышк…..      ящерица.

3.Из слов каждой строчки составьте и запишите предложения.

Ёжик, в, жил, у, доме, нас;

его, прозвали, Пушок, Мы;

гулять, в, летом, Я, сад, Пушка, брал;

по, бегал, Он, дорожке;

лягушек, ловил, Он, жуков, и;

Мы, молоком, Пушка, кормили;в

ПОЖАЛОВАТЬСЯ НА ЭТО ОБЪЯВЛЕНИЕ

всю, прожил, у, зиму, нас, Он.

1. Прочитайте. Напишите полные ответы на вопросы.

Был яркий солнечный день. Мальчики пошли на ближний луг. Там они нарвали маме красивый букет цветов. В нём были белые ромашки, красный мак, желтый василёк и голубой колокольчик.

Мальчики принесли душистый букет домой и поставили его в большой кувшин.

1. Какой был день?
2. Куда пошли мальчики?
3. Что они нарвали?
4. Какие были цветы в букете?
5. Куда мальчики принеси букет?

К данным словам подберите существительные и запишите.

фруктовый

тенистый

яблоневый

старый

высокое

народная

голубое

весёлая

звёздное 

звонкая

ночное

эстрадная