Բնական թվերի և կանոնավոր կոտորակների գումարը կոչվում է խառը թիվ։ Խառը թվի գրառմանական մեջ եղած  բնական թիվը  կոչվում է  խառը թվի ամբողջ մաս, իսկ կոտորակը` կոտորակային մաս։

Օրինակ՝ 

235-ը խառը թիվ է, 2-ը ամբողջ մասն է, իսկ 35-ը կոտորակային։ Կարդացվում է՝  երկու  ամբողջ երեք  հինգերորդ։

235=2+35

Ինչպես  անկանոն  կոտորակը  գրենք խառը թվի տեսքով․

19։2=9(1մն․)

192=912

Ինչպես  խառը թիվը  գրենք անկանոն  կոտորակի  տեսքով․

41 2=4‧2+12=92

Առաջադրանքներ

• Խառը թիվը  ներկայացրեք  բնական թվի և կանոնավոր կոտորակների գումարի տեսքով․

Օրինակ՝ 235=2+35

1525=15+25

11037=110+37

2911=2+911

• Թվերի գումարը գրի առեք խառը թվի տեսքով․

Օրինակ՝ 4+15=415

12+315=12315

117+725=117725

120+13115=120 13115

• Անկանոն  կոտորակը  գրենք խառը թվի տեսքով․

Օրինակ՝ 19։2=9(1մն․)

192=912

323=233

125=215

• Խառը թիվը  գրենք անկանոն  կոտորակի  տեսքով․

Օրինակ՝ 41 2=4‧2+12=92

2712=2*12+712=3112

5930=5*30+930=15930

71130=7*30+1130=22230

31522=3*22+1522=8122

Կլիմա: Դուք արդեն գիտեք, որ Երկրի տարբեր վայրերում եղանակա­յին պայմանները միշտ փոփոխվում են: Սակայն ամեն տարի նույն վայ­րում եղանակային պայմանները գրեթե նույն ձևով կրկնվում են:

Օրինակ՝ ձեր բնակավայրում ամեն տարի ձմեռը ցուրտ է, գարունն ու աշունը համեմատաբար մեղմ են ու խոնավ, իսկ ամառը՝ չոր ու շոգ: Դա կրկնվում է ամեն տարի:

Տվյալ վայրին բնորոշ միանման եղանակների բազմամյա կրկնու­թյունը կոչվում է կլիմա:

Կլիմայի իմացությունը մարդկանց համար շատ կարևոր նշանակու­թյուն ունի: Կլիմայով են պայմանավորված տվյալ վայրի գետերի ու լճերի սնումը, օրգանական աշխարհի հարուստ կամ աղքատ լինելը գյուղատնտեսությունը նույնպես ամբողջովին կախված է կլիմայից: Կլիմայական պայմաններն ազդում են նաև մարդու առողջության վրա:

Երկրագնդի վրա կլիմայական պայմաններր շատ բազմազան են և պայմանավորված են մի շարք գործոններով:

Դրանցից առավել կարևոր են աշխարհագրական լայնությունը, տե­ղանքի բարձրությունը, օվկիանոսների ազդեցությունը, գերիշխող քամիները, ծովային հոսանքները և այլն:

Տարբեր լայնություններում Արեգակից ստացվող ջերմության քանակը տարբեր է: Հասարակածային շրջաններում միշտ տաք է, իսկ դեպի բևեռներ կլիման աստիճանաբար ցրտում է։

Նույն աշխարհագրական լայնության վրա կարող է դիտվել տարբեր կլիմա: Օրինակ՝ Երևանն ու Սևանը գտնվում են գրեթե նույն աշխար­հագրական լայնությունում, սակայն Սևանը մոտ 1000 մ բարձր է Երևանից: Այդ պատճառով էլ՝ Սևան քաղաքն ունի ավելի խոնավ ու զով կլիմա, իսկ Երեանը՝ չոր ու տաք: Հետևաբար կլիման կախված է նաև տեղանքի բացարձակ բարձրությունից:

Օվկիանոսների ազդեցությունր մեծ է երկրագնդի այն շրջանների հա­մար, որոնք գտնվում են ծովափնյա կամ դրան մոտ տարածքներում: Այդ շրջաններում օվկիանոսների և դրանց տաք հոսանքների ազդեցությամբ ձևավորվում է ծովային մեղմ ու խոնավ կլիմա:

Կլիման կախված է նաև գերիշխող քամիներից: Պասսատները և մուսսոնները բերում են առատ տեղումներ. պասսատները՝ հասարակածային շրջաններում, իսկ մուսսոնները՝ ծովափնյա շրջաններում:

Կլիմայի հիմնական տիպերը: Երկրագնդի վրա առանձնացվում են կլիմայի հետևյալ հիմնական տիպերը՝ ծովային, ցամաքային, մուսսոնային և միջերկրածովային:

Ծովային կլիման ձևավորվում է ծովերի և օվկիանոսների առափնյա շրջաններում: Ծովային կլիմային բնորոշ են ամբողջ տարին թափվող ա­ռատ տեղումներ և օդի ջերմաստիճանի փոքր տատանումներ:

Ցամաքային կլիման առաջանում է ցամաքների վրա: Ձմեռը ցուրտ է, իսկ ամառը տաք: Տեղումները քիչ են: Նման կլիմա ունի նաև մեր հանրա­պետությունը։

Մուսսոնային կլիմայի ձևավորման գլխավոր պատճառը ձեզ արդեն հայտնի մուսսոնային քամիններն են, որոնք հիմնականում դիտվում են ծովափնյա շրջաններում: Կլիմայի այս տիպին բնորոշ են ցուրտ ու չոր ձմեռներ և տաք ու խոնավ ամառներ:

Միջերկրածովային կլիմա անվանումը հուշում է, որ կլիմայի այս տիպը բնորոշ է հենց Միջերկրական ծովի առափնյա շրջաններին: Ձմեռը մեղմ է ու խոնավ, իսկ ամառը՝ չոր ու շոգ

Հարցեր և առաջադրանքներ  

1. Ի՞նչ է կլիման:
   Տվյալ վայրին բնորոշ միանման եղանակների բազմամյա կրկնու­թյունը կոչվում է կլիմա:

2. Կլիման ձևավորող ի՞նչ գործոններ գիտեք:
Կլիման ձևավորվում է մի շարք գործոններով, օրինակ` աշխարհագրական լայնությունը, տե­ղանքի բարձրությունը, օվկիանոսների ազդեցությունը, գերիշխող քամիները, ծովայինհոսանքները և այլն:

3.Ձեր բնակավայրի կլիման ձևավորող ո՞ր գործոնն է գլխավորը։
Մեր բնակավայրի կլիման ձևավորող հիմնական գործոնը տեղանքի բարձրությունն է:

4. Թվարկեք կլիմայի հիմնական տիպերը: Ո՞ր կլիմայի տիպն է բնո­րոշ ձեր բնակավայրին:
Երկրագնդի վրա առանձնացվում են կլիմայի հետևյալ հիմնական տիպերը՝ ծովային,ցամաքային, մուսսոնային և միջերկրածովային:

5. Ինչո՞վ է ծովային կլիման տարբերվում ցամաքայինից:
Ծովային կլիման ձևավորվում է ծովերի ե օվկիանոսների առափնյա շրջաններում, ցամաքային կլիման առաջանում է ցամաքների վրա:

6. Ինչո՞վ է մուսսոնային կլիման տարբերվում միջերկրածովայինից:
Մուսսոնային կլիմային բնորոշ են ցուրտ ու չոր ձմեռներ և տաք ու խոնավ ամառներ:

Միջերկրածովային կլիմային բնորոշ են մեղմ և խոնավ ձմեռ, չոր ու շոգ ամառ:

Мудрость— это сочетание ума с добротой и человечностью. Без сердечности нет мудрости. Без сочувствия к людям, без доброты можно решить любую математическую задачу, но нельзя помочь людям.

Что такое мудрость?
Это сочетание ума с добротой и человечностью.

Без чего нет мудрости?

Без сердечности нет мудрости.

Почему нельзя помочь людям без доброты и сочувствия к ним?
Без доброты можно решить любую математическую задачу, но нельзя помочь людям.

Объясните, что вы об этом думаете.    

2.Прочитайте. Напишите полные ответы на вопросы.

Таня сорвала с яблони три больших яблока. Одно — жёлтое, прозрачное — дедушке, другое — рассыпчатое, красное — бабушке, третье — золотистое, сочное — маме. Дед снял с дерева самое сладкое яблочко и отдал его Тане.

Кому дала Таня жёлтое прозрачное яблоко?
Она дала дедушке.

Кому ещё дала Таня яблоки?
Таня дала маме и бабушке с дедушкой.

Кому досталось самое сладкое яблочко?
Самое сладкое яблочко досталось Тане.

3. Спишите. Слова в скобках напишите в нужной форме.

1. Хорошо птичке в золотой клетке, а ещё лучше на ветке. 2. Воля птички дороже золотой клетки. 3. Стали котёнка кормить, а он не хочет есть. 4. У Вити была особая любовь к птицам. 5. По дороге зимней, скучной тройка борзая бежит. 6. Девочка сидела на скамейке около дорожки.

4.Спишите, правильно образуя формы существительных.

1. добежали до озера (реки, города, озера, избушки); остановились у реки(реки, города, озера, избушки); жили у родственников (сестры, брата, племянника, родственников); дали корм козе (козе, барана, лошади, курице);
2. были очень рады другу (подруге, другу, подарку, встрече, гостям);
3. подошёл к столу (учительнице, доске, другу, столу, окну);
4. он шёл по полю (дороге, площади, лесу, полю, улице).

5.Впишите окончания

Кто носорогу дорогу уступит.

Тот несомненно, разумно поступит.

Важно шагает по Индии слон.

Служит, как видите, людям и он.

Зебу не знает ни снега , ни вьюги.

Он и родился и вырос на юге.

К пальме к южному небу привык.

Этот горбатый тропический бык.

1․ Դուրս գրիր անծանոթ բառեր և բառարանի միջոցով բացատրիր:
գորշ-տգետ
 թախանձում-աստիկ խնդրել
զառամեց- Տարիքն անցկացրած
2․ Բացատրիր հետևյալ նախադասությունը. Քաղաքում ասելիք էր դարձել Թուխիկը:
Իմ կարծիքո Թուխիկ բառ օկտագործում են Հայաստանում։
3․ Ո՞ր հատվածում է ավելի լավ երևում ագռավի հավատարմությունը:
Նրան գերեզմանից հանեցին և բժշկի աճյունը հողով ծածկեցին: Բարակ անձրև էր տեղում: Ժողովուրդը ցրվեց, բայց Թուխիկը մնաց թարմ հողաթմբին՝ վշտահար ու մոլոր կանգնած:
4․ Նկարագրիր Թուխիկին:
Նա մի լավ փոքրիկ կենդանի է , որին ձուր չեն տալիս։
5․ Քո կարծիքով, իրակա՞ն է այս պատմությունը:
Իմ կարծիքով այս պատմություն իրական է։
6․ Տեքստից դուրս գրիր 4-ական գոյական, ածական, բայ, դրանք դիր ուղիղ ձևով։
Գոյական — Բժիշկ, Սեղան, Ժամանակ, Ագռավ, Աղվամազ։
Ածական — Նշանավոր, Թռչնային, Շնորհակալություն, Քաղաքային, Ագռավային։
Բայ — Ծածկել, Հանել, Բերել, Կանչել, Գնալ։

Ես այսօր 04.04.2024 կարդացել եմ «Հանրագիտարան փողի մասին»։ Այս գրքի հեղինակն է Կալպանա Ֆիթզպատրիկ։ Դա փողի և գումար վաստակելու ծրագրերի մասին է, օրինակ՝ ես այսօր կարդացել եմ YouTube-ի մաս, որի հեղինկներն են «Ստիվ Չեն-Չադ Հարյի և Ջավեդ Քարիմ»։ YouTube հավելվածը սկզբում նախատրեսված էր որպես ծանոթություների կայք։ YouTube հավելվածը այժմ հայտնի է աշխարհով մեկ և նրա արժեքն է 160 միլիարդ ԱՄՆ դոլար։

Наступают осенние холода. Ночью легкие морозы затягивают лужи льдом. Куда пропали веселые бабочки. Вьюги намели сугробы. Бродят в поисках пищи звери. Не найти им бабочек по пушистым снегом.

2. Из данных слов составьте и запишите предложения.

Весенние цветы первые расцвели.

На деревьях распустились зеленые листочки.

Муравьи бегают в траве.

Колючие ежи проснулись в лесу.

Раздаются звонкие голоса птиц.

3.Впишите окончания

Хорошо весной в горах. На зелёных склонах пестреют весенние цветы. Растения тянут свои головы к солнцу. Выпрямись пучки сухих трав. Вот откуда – то выползла туча. Посыпались снег и град. Прошла туча, запылало солнце. Запели птицы. Цветы раскрыли свои чашечки. Весело зажужжали жуки и пчелы. Снег и град растаяли.

4.К слову “Яблоня” поставьте вопросы и впишите их в скобки.

Весной зацвела в саду яблоня.
Что расцвело?
Чудный запах от яблони.
От чего?
Разносился по всему саду. К яблоне.
К чему?
Прилетели мохнатые пчелы.
Они собирали сладкий сок с цветов яблони.
С чего?
Дети ходили к яблоне и любовались её цветами.
К чему?
Осенью с яблони сняли много яблок.
С чего?

5.Прочитайте Напишите полные ответы на вопросы.

Все сидели за накрытым столом. Чашки у всех были разные. У бабушки — голубая, у матери — с ягодками, у Тани — с петушками. У деда не было чашки. Он пил чай из стакана.

Какая чашка была у бабушки?
Голубая.

Какая чашка была у матери?
С ягодками.

Какая чашка была у Тани?
С петушками.

У кого не было чашки?
У деда.

Из чего он пил?
Из стакана.

6.Прочитайте. Напишите полные ответы на вопросы

У какого зверя ветвистые рога?
Олень.

Сколько ног у паука?
8.

У какого дерева белый ствол?
Березы.

У какой птицы длинные ноги?
Страус.

У какого животного длинная шея?
Жираф.

1. Արամը մայրիկին նվիրեց սպիտակ ու  դեղին կակաչներից կազմված  ծաղկեփունջ։  Քանի՞ սպիտակ կակաչ  կար ծաղկեփնջում, եթե հայտնի է, որ դեղին կակաչները սպիտակներից 2 անգամ շատ էին, իսկ  բոլոր կակաչները միասին 33 հատ էին։
   33:3=11
2. Ծաղկեփնջում դեղին վարդերի քանակը 4 անգամ շատ էր սպիտակ վարդերի քանակից։ Քանի՞ դեղին վարդ կար ծաղկեփնջում, եթե ծաղկեփնջում վարդերի ընդհանուր քանակը 25 էր։
   1+4=5(մաս)
   5×4=20
3. Աննան ու իր  փոքրիկ  քույրիկը  որոշեցին տատիկին    միասին  ծաղիկ   նվիրել։  Նրանք միասին  ունեին  3000  դրամ։   Որքա՞ն   գումար    ուներ  Աննան,  եթե    նա    քույրիկից  5  անգամ շատ գումար ուներ։
   1+5=6
   3000:6=500
4. Աշոտն ու եղբայրը որոշեցին իրենց քույրիկին միասին ծաղիկ նվիրել։  Նրանք միասին  ունեին  2400 դրամ։   Որքա՞ն   գումար    ուներ  Աշոտը,  եթե    նա    եղբորից  400 դրամ ավելի շատ գումար ուներ։
   2400-400=2000
5. Զամբյուղում կար 10 կարմիր,   8  սպիտակ և 6 դեղին վարդ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ վարդ պետք է հանել զամբյուղից, որպեսզի համոզված լինենք, որ հանել ենք գոնե 1 կարմիր վարդ։
   15
6. Զամբյուղում կար 6 կարմիր,   5  սպիտակ և 11 վարդագույն գերբերա։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ գերբերա պետք է հանել զամբյուղից, որպեսզի համոզված լինենք, որ վերցրել ենք երեք տարբեր գույնի գերբերա։
   18
7. Զամբյուղում  կար 10  կարմի, 12 դեղին և 6 սպիտակ մեխակ։ Առանց նայելու ամենաքիչը քանի՞ մեխակ  պետք է վերցնել զամբյուղից, որպեսզի համոզված լինենք, որ վերցրել ենք 2 տարբեր գույնի մեխակ։
   13
8. Մարգագետնում 1800 ծաղիկների  2/9  մասը  կակաչներ էին։    Քանի՞ կակաչ  կար մարգագետենում։
   400
9. Նարեկն ու իր պապիկը  այգում միասին տնկեցին ծառեր։ Նրանք միասին քանի՞  ծառ տնկեցին, եթե նրանց  տնկած  ծառերի  քանակը կրկնապատկենք, արդյունքը  փոքրացնեք 5-ով, ապա կստանաք 3-ի հնգապատիկը։
   10
10. Պարտեզում եղած նարգիզների քանակի կրկնապատիկից, եթե հանենք ամենափոքր երկնիշ թվի եռապատիկը, ապա կստանանք 10։ Քանի՞ նարգիզ կար պարտեզում։
    (10+30):2=20

296. Տրված տեքստում նախադասություններն աոանձնացրու:

Սպիտակ ագռավները բնության մեջ հազվագյուտ են: Նրանք շատ քիչ են պատահում։ հենց դրանով են նրանք հետաքրքիր։ տասնութերորդ դարում Ռուսաստանի թագավոր Պետրոս Առաջինը պալատում մի սպիտակ ագռավ էր պահում՝։ որպես հազվագյուտ երևույթ խոսքի մեջ «սպիտակ ագռավ»։ արտահայտությամբ բնորոշում են մյուսներից տարբերվող մարդկանց, հազվադեպ հանդիպող առարկաները։ առաջին անգամ դա հռոմեական մի բանաստեղծ՝ Յուվենալիուսն է գործածել:

297. Ա և Բ նախադասությունների արտահայտած մտքերի տարբերությունները բացատրի՛ր: Գտի՛ր տարբերության պատճառը:

Ա. Իշխանի ձին մոտեցավ դռանը և սմբակով հարվածեց:
Բ. Ձին մոտեցավ իշխանի դռանը և սմբակով հարվածեց:
Ա. Ժամանակը ոչ մի հզոր շինություն չի խնայել:
Բ. Հզոր ժամանակը ոչ մի շինություն չի խնայել:
Ա. Մենակ չմնալու համար մեզ հյուր եկած աղջիկը զրուցում էր հոգնած երգչուհու հետ:
Բ. Մենակ չմնալու համար մեզ հյուր եկած աղջիկը հոգնած զրուցում էր երգչուհու հետ:
Ա. Ամբիոնի մոտ կանգնած մարդն ինչ-որ բան էր պատմում պապիս:
Բ. Մարդն ինչ-որ բան էր պատմում ամբիոնի մոտ կանգնած պապիս:
Ա և Բ շարքերում գրված փոխած են։

298. Ընդգծված բառի կամ բառակապակցության տեղը փոխելով՝ նախադասության իմաստը փոխի՛ր:

            Օրինակ՝
Երեք տարի առաջ ամառանոցում սկսած շինարարությունն ավարտել ենք: — Ամառանոցում սկսած շինարարությունը երեք տարի առաջ ենք ավարտել:

         Թագավորությունից բերած զարմանալի իրերը թաքցրեց իր ստորգետնյա      ամրոցում։
            Ստորգետնյա թագավորությունից բերած զարմանալի իրերը թաքցրեց իր     ամրոցում։


            Պատկերասրահի տնօրենն ուզում է զբոսաշրջիկների առաջ դուռը փակել:
        Տնօրենն ուզում է զբոսաշրջիկների առաջ պատկերասրահի  դուռը փակել:

        Բահով խաղալու ժամանակ տղան ավազների միջից մի մեծ խեցի հանեց:
      Մեծ  Բահով խաղալու ժամանակ տղան ավազների միջից մի խեցի հանեց:

        Ֆրանսիայի մի քարանձավում գտնվել են ավելի քան տասնհինգհազարամյա          պատմություն ունեցող նկարներ:
        Ֆրանսիայի ավելի քան տասնհինգհազարամյա պատմություն ունեցող  մի քարանձավում գտնվել են նկարներ:

            Պատահաբար ափ դուրս գալով՝ հսկա խեցգետինը ձկնորսներին ավար        դարձավ:
            Ափ դուրս գալով՝ պատահաբար  հսկա խեցգետինը ձկնորսներին ավար       դարձավ:

299. Քանի ձևով կարող ես՝ տրված բառակապակցությունն ավելացրո՛ւ նախադասությանը:
        Նախապատրաստական ծանր ու հոգնեցուցիչ աշխատանքը վերջացնելուց հետո սկսեց վերելքը:
Ծանր ու հոգնեցուցիչ նախապատրաստական աշխատանքը վերջացնելուց հետ սկսեց վերելքը:                                                                                                                                                                                               (ծանր ու հոգնեցուցիչ)
Ծռմռված ու ժանգոտ տուփից հանեցինք մետաղյա հին իրեր:
        Տուփից հանեցինք ծռմռված ու ժանգոտ մետաղյա հին իրեր:
        (ծռմռված ու ժանգոտ)
Տասը տարի հետո դահլիճ մտնողը մոռացած կլինի այսօրվա շքեղությունը:
        Դահլիճ մտնողը տասը տարի հետո մոռացած կլինի այսօրվա շքեղությունը: 
        (տասը տարի հետո)
Անսովոր աղմուկից հոգնած Աղջիկն ու տատը ննջում էին:
        Աղջիկն ու տատը անսովոր աղմուկից հոգնած ննջում էին:
        (անսովոր աղմուկից հոգնած)
Հանդեսի ժամանակ Արևիկին խոստացած նվերն այսօր տալո՞ւ ես:
        Արևիկին հանդեսի ժամանակ խոստացած նվերն այսօր տալո՞ւ ես:
        (հանդեսի ժամանակ)